Typische spellingsproblemen 1
ó of (korte) o ?
De keuze tussen ó en o wil wel eens tot problemen leiden.
Luister daarom kritisch naar de uitspraak. Vergelijk:
| ó | o |
| 1. kómp | 1. kop |
| 2. (ich) mót | 2. mot |
| 3. póndj | 3. vos |
| 4. róndj | 4. pot |
| 5. lóch | 5. bol |
è of (korte) e?
Ook wordt de keuze tussen è en e wordt wel soms als moeilijk ervaren.
Luister daarom kritisch naar de uitspraak. Vergelijk:
| è | e |
| 1. (doe) bès | 1. res (rest) |
| 2. (de) wèt | 2. get |
| 3. vèt | 3. flesj |
| 4. lèntj | 4. wesj (de was) |
| 5. bèd | 5. mets (mes) |
naast ó en è ook nog ò en é ?
Het teken ò komt in de spelling van het Limburgs niet voor. Alleen het teken ó kan gebruikt worden.
Het teken é komt in het Limburgs ook niet voor. Wel in leenwoorden uit het Frans: Visé, coupé.
ae of ea?
Men moet zich realiseren dat de combinatie ea twee klanken weergeeft die elk apart worden uitgesproken: re-ageren; Be-atrix; be-amen.De combinatie ae is het teken voor een lange klinker: gael; gaer; paerd.
ao of oa?
Het antwoord kan kort zijn: in het Sittards komt de combinatie oa niet voor; uitsluitend de vorm ao. ( maon, sjtraot;graot).
De combinatie oa komt wel voor in andere (Zuid-) Limburgse dialecten en wordt daar dan als een tweeklank uitgesproken. Voorbeeld: sjoal. Uitspraak: sjoo-al.
de combinatie- gk- en –k-
Het is gebruikelijk dat men van het basiswoord uitgaat dat eindigt op een stemloze k. In het meervoud echter wordt deze- k- stemhebbend en wordt dan geschreven als –gk. Enkele voorbeelden:
| 1. rök (rug) | 1. rögke |
| 2. mök | 2. mögke |
| 3. wèk | 3. wègke |
| 4. hèk | 4. hègke |
| 5. bak | 5. bagke |
moder of mooder?
Uitgangspunt is de spelling die men van kinds af aan geleerd heeft: de spelling van het Nederlands. Men sluit dus aan bij het bekende. Dat betekent dat men geleerd heeft dat in een open lettergreep slechts één teken wordt gebruikt (het economisch principe). Dus: moder, vader; wages; grote; erepries.
väöl of vööl?
In dit geval is er sprake van een zogenaamde umlautwerking. Dat betekent dat de basisklank van de äö de klank ao is. Ter vergelijking: paol – päölke; sjtraot – sjträötje.
Bij de öö zou dan de basisklank oo moeten zijn. Dat is uitgesloten, want de umlautsvorm van oo is eu. Voorbeeld: eine poot – twee peut.
De vorm vööl ziet men wel in de naam van een of andere vereniging/ stichting: trööt; gööt. Meestal is de naam ingeburgerd of is zelfs notarieel vastgelegd. Het is dus logisch dat men niet streeft naar wijziging en de bestaande situatie accepteert.
Hulp neudig bie 't sjrieve van 'n songtekst, gedich of sms'je in 't Limburgs? Dees basistips kènt me toepasse op de meiste Limburgse dialekte.
